Walim

Kaplica grobowa rodziny Seyler

Zamożna rodzina walimska Seyler, na swoim gruncie, wybudowała w roku 1810 w stylu klasycystycznym z czterema kolumnami kaplicę grobową obok której w grobowcach chowano także innych przedstawicieli tej rodziny. Niestety na grobowcach nie ma żadnych napisów i trudno tutaj o identyfikację, poza jednym drobnym szczegółem - na grobowcu z urną, na dole z boku wyryta jest data 1931.
W płycinach kaplicy umieszczone są dwie płyty inskrypcyjne poświęcone Gottfriedowi Seyler oraz jego małżonce Johannie Eleonore Seyler zd. Wieland.

Zdopingowany wspaniałymi zdjęciami Wolandy Jawer poczułem się zobligowany do rozszerzenia tematu o Gottfriedzie Seyler. A oto co udało mnie się odnaleźć w literaturze na jego temat.
Początkowo szkoła ewangelicka wraz z nauczycielem gościła w folwarku. Właściwy budynek wraz z plebanią powstał w 1744 roku na parcelach przekazanych przez kupca i handlowca a zarazem filantropa Gottfrieda Seylera oraz von Zedlitza.
Największą instytucją charytatywną była fundacja prywatna kupca Gottfrieda Seylera i jego małżonki Eleonory z domu Wieland – Instytut dla Sierot Seylera.
Okazały budynek sierocińca wzniesiono w latach 1805–1806 i ukończono w 1810 r. (dawna siedziba polskich władz gminnych przy ulicy Samorządowej 1). Od momentu przyjęcia pierwszych pięciu wychowanków (1811) do jubileuszu stulecia zakładu, przebywało w nim dzieci, co obrazuje skalę problemów dotykających tę bądź co bądź lokalną społeczność.

• Dom rodziny Seyler. - Fotografia pochodzi z książki pt. Walim. Dzieje i krajobraz kulturowy sudeckiej osady włókienniczej, wydanej we Wrocławiu w 2015 roku pod red. Jana Kęsika.

Do najstarszych posiadłości kupieckich należą do dziś zachowane budynki zlokalizowane między innymi przy ulicy Wyszyńskiego 38 i ulicy Bocznej 10 (wzniesione pierwotnie w ramach jednej parceli).
W skład zabudowań przy ulicy Wyszyńskiego 38 wchodzi dom kupca z 1782 r., oddzielony od ulicy na fragmentach niewielkim, murowanym ogrodzeniem z pozostałością bramy wjazdowej, oraz zabudowania gospodarcze, również z końca XVIII w., położone w części tylnej działki równolegle do budynku głównego, a także budynek mieszkalny położony przy ulicy Bocznej 10. Pierwszym właścicielem obiektów był Friedrich Gottfried Seyler.
Budynek mieszkalny przy ulicy Wyszyńskiego 38 jest obiektem wolno stojącym, rozwiązanym na rzucie wydłużonego prostokąta, jednokondygnacyjnym z zagospodarowanym poddaszem, o dachu dwuspadowym krytym dachówką. Jest otynkowany, a w szczytach oszalowany deskami w układzie pionowym. Od strony wschodniej, a więc od strony zabudowań gospodarczych jego bryła rozbudowana jest o facjatkę na osi wejścia, tworzącą niewielki ganek, i o pomieszczenie gospodarcze w narożu południowo-wschodnim. Materiałami użytymi do konstrukcji domu były: kamień polny, piaskowiec i cegła, a w części także drewno.
Elewacje obiektu są proste, w większości otynkowane, a w partii szczytów drewniane, w zasadzie pozbawione dekoracji. Okna znajdują się w prostych, kamiennych obramieniach, drzwi wejściowe od strony ulicy Wyszyńskiego ujęte są łukiem ze zwornikiem na środku. Od strony wschodniej na belce górnej odrzwi widnieje inskrypcja z inicjałami właściciela i datą budowy domu: „17 GFS 82”.
W elewacji frontowej, na osi bryły, znajduje się drewniana lukarna z dwoma okienkami doświetlającymi poddasze.
Ozdobnym elementem posesji jest wspomniana wcześniej brama wjazdowa złożona z dwóch kamiennych filarów o prostokątnym przekroju, wysokości około jednego metra, wspartych na cokołach; kiedyś filary były zwieńczone kamiennymi kulami, których dziś już niestety nie ma. Motyw filarów powtórzony został tuż przy wejściu głównym do budynku.
Zabudowania gospodarcze (stodoła i stajnia) są również murowane i otynkowane, z dachem dwuspadowym krytym dachówką. Otwory okienne i drzwiowe mają obramienia kamienne.
Tuż przy ulicy Bocznej 10 stoi kolejny budynek należący do posiadłości F.G. Seylera. Mógł być to budynek gospodarczy z końca XVIII w. (być może spichlerz), przebudowany na cele mieszkalne w XIX w. Pod koniec XIX w. dobudowano do niego nowe skrzydło o formie odmiennej stylistycznie, którego elewacje wykonane były z nieotynkowanej cegły; pełniło ono funkcje gospodarcze zapewne związane z włókiennictwem. Główna bryła budynku przy ulicy Bocznej 10 ma dwie kondygnacje, oparta jest na rzucie zwartego prostokąta, murowana i otynkowana, kryta dachem czterospadowym mansardowym o prostych elewacjach pozbawionych dekoracji. Wejście znajdujące się w elewacji zachodniej otrzymało kamienne obramienia i nadświetle powyżej drzwi.


Budynek sierocińca

Budynek dawnego sierocińca położony jest przy ulicy Samorządowej 1; jeszcze w latach 90. XX w. był siedzibą władz gminy Walim. Obecnie mieszczą się w nim drobne lokale usługowe, agencja pocztowa oraz mieszkania.
Budowę sierocińca z fundacji walimskiego kupca i filantropa Gottfrieda Seylera i jego żony Eleonory rozpoczęto w latach 1805–1806, a ukończono w 1810 r.
Wnętrza częściowo przebudowano w 1936 r. i z tego okresu zachowała się inwentaryzacja budowlana obiektu.
Jest to dwukondygnacyjny obiekt wymurowany z cegły na planie litery L, w całości podpiwniczony, nakryty dachem czterospadowym i otynkowany grubymi tynkami nakrapianymi. Elewacja frontowa od strony ulicy Samorządowej jest dziewięcioosiowa, pozbawiona zasadniczo dekoracji. Prostokątne otwory okienne obu kondygnacji, o płaskich obramieniach wykonanych w tynku, mają kamienne parapety. Wejście do budynku umiejscowione zostało asymetrycznie i ujęte kamiennym obramowaniem oraz podkreślone gzymsem nadotworowym wspartym na dwóch konsolach z inskrypcją między nimi – rokiem budowy obiektu i inicjałami fundatora: „1806 G.S.”. Dawniej wejście podkreślały dwie strzyżone lipy, do dziś zachowała się jedna z nich. Elewacje boczne budynku sierocińca są wieloosiowe o formie i oprawie otworów okiennych jak w fasadzie.

• Weisenhaus czyli sierociniec Seylera. - Zdjęcia pobrano ze strony Wüstewaltersdorf.

Kaplica Gottfrieda Seylera i jego żony Eleonory

Przy kościele św. Barbary, w obrębie dawnego cmentarza przykościelnego, znajduje się klasycystyczna kaplica grobowa wybudowana w 1810 r., w której spoczywają Gottfried Seyler i jego żona Eleonora z domu Wieland. Do roku 1945 grobowiec utrzymywany był z Fundacji Grobowej Seylerów.
Kaplica została wykonana z kamienia i cegły, jest otynkowana, oparta na rzucie prostokąta, nakryta półkolistą kopułą. Elewacja zachodnia, w której mieści się wejście do kaplicy, otrzymała formę portyku: cztery kolumny o głowicach z motywem wolut wsparte są na kwadratowych plintach. Na kolumnach spoczywa belkowanie, a nad nim gzyms z kamienia ciosowego i attyka zwieńczona kamiennym wazonem. Pomiędzy kolumnami, na ścianie kaplicy umieszczone są dwa epitafia (tablice inskrypcyjne): jedno poświęcone G. Seylerowi, drugie jego żonie. Ponad wejściem znajduje się supraporta z figuralną dekoracją, przedstawiająca śpiącego anioła trzymającego wieniec.
Wejście zamknięte jest ozdobną, metalową kratą z ornamentami kwiatowymi i monogramem „S”. W płycinowym polu attyki widnieje napis „Wir ruhen hier” („Tu spoczywamy”), a w pasie belkowania umieszczona została data budowy obiektu: 1810. Wnętrze kaplicy ma kształt zbliżony do owalu, w ścianie naprzeciw wejścia znajduje się półokrągła nisza sklepiona konchą, ujęta w pilastry dźwigające profilowany gzyms. W niszy umieszczony został klasycystyczny posąg kobiety trzymającej wianek, wykonany z szaroniebieskiego marmuru. We wnętrzu kaplicy, po lewej stronie od wejścia, znajduje się pomnik, z tablicą z ciemnoszarego marmuru, upamiętniający Eleonorę Seyler z domu Wieland. Komory grobowe przykryte płytami nagrobnymi z żeliwnymi uchwytami znajdują się pod kaplicą.

• Przytoczyłem tutaj fragmenty książki pt. Walim. Dzieje i krajobraz kulturowy sudeckiej osady włókienniczej, wydanej we Wrocławiu w 2015 roku pod red. Jana Kęsika. Wspaniała pozycja, do zaczerpnięcia z sieci.